Αναχαιτίσεις στο Αιγαίο

Οι συνεχείς παραβιάσεις του Εθνικού Εναέριου Χώρου από τουρκικά αεροσκάφη εξελίσσονται συχνά σε εμπλοκές, που σε ορισμένες περιπτώσεις οδήγησαν σε συντριβή αεροσκαφών και τον θάνατο των χειριστών τους.

Πτώσεις κατά την διάρκεια αναχαιτίσεων

Η ελληνική Πολεμική Αεροπορία, η Αεροπορία Στρατού και η Αεροπορία Ναυτικού έχουν απωλέσει πάνω από 100 αεροσκάφη και ελικόπτερα από το 1990. Από αυτά, τα δύο μόνο έπεσαν κατά τη διάρκεια αναχαίτισης τουρκικών αεροσκαφών, ενώ αντιθέτως τα υπόλοιπα αποδίδονται σε ανθρώπινο λάθος ή αστοχία υλικού (μηχανική βλάβη). Τα σημαντικότερα περιστατικά πολεμικής αναμέτρησης σε περίοδο ειρήνης μεταξύ των δύο χωρών καταγράφουν τις ανθρώπινες απώλειες και από τις δύο πλευρές.

Στην άλλη πλευρά του Αιγαίου η κατάσταση είναι ανάλογα δραματική. Η τουρκική αεροπορία πετά περισσότερο και από την ελληνική, με αποτέλεσμα κατά το χρονικό διάστημα 1977 - 2006 να χάσουν ζωή τους 91 Τούρκοι χειριστές σε 141 δυστυχήματα κατά τα οποία έχουν συντριβεί 146 μαχητικά.

Συγκεντρωτικοί πίνακες

Οι παρακάτω πίνακες προκύπτουν από τα στοιχεία που δημοσιεύει κατά καιρούς το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας και είναι αντιπροσωπευτικοί των προκλήσεων και γενικά της εναέριας διαμάχης που επικρατεί σήμερα πάνω από το χώρο του Αιγαίου. Για λόγους ευκολίας οι πίνακες περιλαμβάνουν τις παρακάτω συντμήσεις:

• ΠΑΡ: Παραβάσεις που σημειώθηκαν
• ΠΑΡΑΒ: Παραβιάσεις που σημειώθηκαν
• ΥΠΕΡΠΤ: Υπερπτήσεις αεροσκαφών πάνω από νησιά (κυρίως)
• ΕΜΠΛ: Εμπλοκές που σημειώθηκαν
• #: Αριθμός εμπλεκόμενων αεροσκαφών και ελικοπτέρων

Ο διαχωρισμός μεταξύ παράβασης και παραβίασης είναι ουσιαστικός και οι δύο όροι δεν είναι εναλλάξιμοι. Όταν αναφέρεται κανείς στην χωρίς προειδοποίηση εισβολή στον Εθνικό Εναέριο Χώρο, αυτό αποτελεί ΠΑΡΑΒΙΑΣΗ και αμφισβήτηση εθνικού κυριαρχικού δικαιώματος. Όταν ένα αεροσκάφος εισέρχεται εντός μίας Περιοχής Πληροφόρησης Πτήσεων (FIR) χωρίς να υποβάλλει σχέδιο πτήσης ή να τηρήσει άλλον κανονισμό του ICAO, αυτό αποτελεί ΠΑΡΑΒΑΣΗ του εκάστοτε FIR. Η παράβαση του FIR ουσιαστικά αμφισβητεί την εκχωρημένη από τον ICAO υποχρέωση ενός κράτους του συντονισμού και ελέγχου των πτήσεων στο FIR του.

ΕΤΟΣ	ΠΑΡ.	ΠΑΡΑΒ.	ΥΠΕΡΠΤ.	ΕΜΠΛ.	ΟΠΛ. [1]	#
2022	2.286	11.256	234	333	282	2.758
2021	1.137	2.744	48	145	126	1.314
2020	1.397	4.157	364	387	298	1.659
2019	1.789	4.811	124	384	344	2.118
2018	1.401	3.705	47	128	194	1.774
2017	1.103	3.317	39	176	257	1.330
2016	902	1.671	57	68	86	1.016
2015	826	1.779	36	80	133	1.384
2014	801	2.244	14	8	145	1.269
2013	577	636	11	0	129	1.084
2012	667	646	3	1	176	1.405
2011	620	962	4	16	307	2.441
2010	729	1.239	20	13	367	3.030
2009	703	1.678	51	237		3.078
2008	688	1.288	25	240	393	3.041
2007	868	1.289	48	207	464	2.780
2006	1.237	1.406	10	159	567	4.087
2005	2.330	1.866	29	244	977	5.769
2004	1.121	1.241	24	528	521	2.382
2003	1.891	3.938	88	1.032	970	4.453
2002	2.762	3.240	285	1.017	1.062	6.443
2001	826	976	68	53	105	1.895
2000	487	446	16	30	82	1.229
1999	648	1.125		171	384
1998	1.064	986		405	574
1997	712	849		425	448
1996		1.689

[1] - Οπλισμένοι σχηματισμοί αεροσκαφών και όχι μεμονωμένα αεροσκάφη από το 2008

Οικονομικό κόστος αναχαιτίσεων

To 2009, o υπουργός Άμυνας Ευάγγελος Βενιζέλος ανέφερε στη Βουλή ότι το πτητικό έργο της Πολεμικής Αεροπορίας που εκτελείται για την επιτήρηση του εναέριου χώρου εντός του FIR Αθηνών "ανέρχεται κατ' εκτίμηση στα 20.000.000 ευρώ ετησίως". Στον υπολογισμό του κόστους αυτού λαμβάνονται υπ' όψιν οι δαπάνες για καύσιμα, ανταλλακτικά, συντήρηση, επίγεια εξυπηρέτηση αεροσκαφών, τα αναλογούντα λειτουργικά έξοδα των μονάδων στις οποίες υπάγονται τα μαχητικά, καθώς και τα "εκτός έδρας" του προσωπικού που μετακινείται στις προκεχωρημένες βάσεις σε νησιά του Αιγαίου για επιφυλακή.

Αντίθετα, δεν περιλαμβάνεται το τεράστιο κόστος αγοράς και αντικατάστασης των εκατοντάδων μαχητικών, της εκπαίδευσης του προσωπικού, της λειτουργίας των ραντάρ και των αντιπυραυλικών συστημάτων κ.ο.κ. Το ωριαίο κόστος πτήσης των αεροσκαφών, ελικοπτέρων, αλλά και το ετήσιο κόστος χρήσης των φρεγατών και Ταχέων Περιπολικών Κατευθυνόμενω πυραύλων περιλαμβάνονται στο άρθρο για τις εξοπλιστικές δαπάνες.