Μη Επανδρωμένα Αεροσκάφη (UAV)

Ο σύγχρονος τρόπος χρήσης των UAVs έχει τις ρίζες του στον πόλεμο του Βιετνάμ και στον περίφημο "Πόλεμο Φθοράς" μεταξύ των Αράβων και των Ισραηλινών το 1967-1970. Έτσι, από τα μέσα της δεκαετίας του '60, τα RPV (Remotely Piloted Vehicles) και νυν UAV άρχισαν να αξιοποιούνται σε αποστολές ISR (Intelligence, Surveillance , Reconnaissance) και πιο πρόσφατα σε αποστολές ISTAR (Intelligence, Surveillance Target Acquisition and Reconnaissance).

Η Ισραηλινή επίθεση καταστολής της Συριακής Αεράμυνας στον Πόλεμο του Λιβάνου το 1982 αποτέλεσε την πρώτη φορά όπου UAVs χρησιμοποιήθηκαν σε απόλυτο συντονισμό και συνεργασία με επανδρωμένα αεροσκάφη, προκειμένου να στοχοποιούν σε πραγματικό χρόνο πιθανούς στόχους, να παρεμβάλλουν τα Συριακά ραντάρ, και να δρουν ως δολώματα (decoys) για να αποκαλύψουν τις θέσεις των Α/Α Συστοιχιών. Σήμερα, τα UAV αξιοποιούνται και σε αποστολές κρούσης και μάχης (UCAV Unmanned Combat Air Vehicle).

Πέραν των τυπικών αποστολών ISR και παροχής δεδομένων στόχευσης, τα UAV μπορούν να αξιοποιηθούν σε πλήθος αποστολών, όπως:

• Αναμετάδοση ηλεκτρομαγνητικών εκπομπών
• Αποστολές Συνοδείας επανδρωμένων αεροσκαφών
• Συλλογή ηλεκτρομαγνητικών εκπομπών και τηλεπικοινωνιών (ESM/ELINT και COMINT)
• Εκτέλεση παρεμβολών (ECM)
• Ναυτική περιπολία
• Επιτήρηση εγκαταστάσεων υψηλής στρατηγικής σημασίας
• Αποστολές καταστολής αεράμυνας (SEAD)

Τα συστήματα UAV μπορούν να χρησιμοποιηθούν για αποστολές κορεσμού της αεράμυνας, αλλά και για να προκαλέσουν την ενεργοποίησή της και την εκτόξευση πολύτιμων κατευθυνομένων βλημάτων (Κ/Β) που αποτελούν την κύρια απειλή για την κύρια αεροπορική δύναμη. Επιπλέον, μπορούν να αποδειχθούν χρήσιμα σε αποστολές σε ειρηνική περίοδο, όπως για την επιτήρηση δασών κατά την καλοκαιρινή περίοδο, σε αστυνομικά καθήκοντα, για την επιτήρηση λιμένων και τη δίωξη λαθρεμπορίου. Σε σχέση με τα επανδρωμένα αεροσκάφη, παρέχουν χαμηλότερο κόστος πρόσκτησης, χαμηλότερο κόστος ανά ώρα πτήσης και κόστος συντήρησης, ευελιξία στη χρήση και μετακίνηση, καθως και μεγαλύτερη διάρκεια πτήσης (αυτονομία).

Οι μελλοντικές εξελίξεις κινούνται προς 2 κύριους πυλώνες: στην αυτονομία και στις ασφαλείς επικοινωνίες. Ως προν την αυτονομία, κυριάρχο ρόλο αναμένεται να διαδραματίσουν οι εξελίξεις στην Τεχνητή Νοημοσύνη (Artificial Intelligence), στην ανάλυση μεγάλων δεδομένων (Big Data) και στην μηχανική μάθηση (Machine Learning). Ως προς τις επικοινωνίες, τα συστήματα συνήθως χωρίζονται σε Line-Of-Sight (LOS) και Beyond Line-Of-Sight (BLOS), με τα τελευταία να αφορούν σχεδόν αποκλειστικά δορυφορικές επικοινωνίες. Τα συστήματα BLOS είναι πιο ανθεκτικά σε παρεμβολή/παραπλάνηση, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι παραμένουν άτρωτα.

Τύποι μη-επανδρωμένων αεροχημάτων

Η μεγαλύτερη εστία παρανόησης για τα UAV δεν είναι άλλη από την κατηγοριοποίησή τους, καθώς ανάλογα με τον οργανισμό που χρησιμοποιείται προκύπτουν διαφορετικοί τύπου και κατηγορίες, όπως Type I, II, III ή HALE, MALE, αλλά και στρατηγικά, τακτικά, drones, κλπ. Έτσι προκύπτουν οι παρακάτων κατηγοριοποιήσεις:

Το αμερικανικό υπουργείο άμυνας έχει την παρακάτω κατηγοριοποίηση

Κατηγορία	Μέγεθος	Μέγιστο Βάρος Απογείωσης (lbs)	Υπηρεσιακή οροφή (ft)	Ταχύτητα (knots)
Group 1	Μικρό	0-20	<1,200 AGL*	<100
Group 2	Μεσαίο	21-55	<3,500	<250
Group 3	Μεγάλο	<1320	<18,000 MSL**	<250
Group 4	Μεγαλύτερο	>1320	<18,000 MSL	Οποιαδήποτε
Group 5	Μέγιστο	>1320	>18,000	Οποιαδήποτε

*AGL = Above Ground Level
**MSL = Mean Sea Level

Ιδιαίτερη ανάπτυξη παρουσιάζουν τα νέας γενιάς, φθηνά "drones καμικάζι". Παράδειγμα αυτής της κατηγορίας είναι το αμερικανικό Switchblade, που ζυγίζει μόλις 3 κιλά με τη μικρή εκρηκτική κεφαλή του, ενώ μπορεί να μεταφερθεί σε σακίδιο πλάτης. Τα συστήματα αυτά, παρά το χαμηλό κόστους τους μπορούν να αλλάξουν ριζικά τα δεδομένα στο πεδίο της μάχης, καθώς δεν εκτοξεύουν πυραύλους αλλά εκρήγνυνται καθώς συντρίβονται πάνω στον στόχο τους. Σε αντίθεση με τους συμβατικούς πυραύλους, όμως, αυτά τα drones έχουν την ικανότητα να αιωρούνται για ώρες πάνω από τον στόχο, αναμένοντας την κατάλληλη στιγμή για να χτυπήσουν. Η μεγάλη εκδοχή του Switchblade, βάρους 7 κιλών, είναι ικανή να καταστρέψει τεθωρακισμένο όχημα, ενώ επιτρέπει στον χειριστή να επιλέξει την εκρηκτική ισχύ, πυροδοτώντας διαφορετική γόμωση εάν επιδιώκει να εξοντώσει όλους τους επιβάτες οχήματος ή μόνο τον οδηγό του.

Χρηματοδότηση ΕΛΚΑΚ

Το Ελληνικό Κέντρο Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ) ανακοίνωσε το 2025 την προκήρυξη για την ανάπτυξη Μη Επανδρωμένων Σκαφών Επιφανείας (USV), ένα σημαντικό βήμα για την ενίσχυση της εθνικής άμυνας και ασφάλειας. Η πρωτοβουλία αυτή στοχεύει στη δημιουργία δύο σχεδιάσεων USV, τα οποία θα μπορούν να επιχειρούν αυτόνομα ή ημιαυτόνομα, καλύπτοντας αποστολές επιτήρησης, ελέγχου και, σε ορισμένες περιπτώσεις, αποστολές κρούσης. Με μήκος που φτάνει τα 30 και 50 πόδια, τα σκάφη αυτά θα διαθέτουν υψηλές ταχύτητες και μεγάλη εμβέλεια, καθιστώντας τα ιδανικά για την επιτήρηση του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου. Ο συνδυασμός θα επιτρέπει στα USV:

• να επιχειρούν με ορμητήριο τα νησιά του Κεντρικού και Ανατολικού Αιγαίο σε πολύ μεγάλη ακτίνα καλύπτοντας κάθε σημείο του Αιγαίου
• να επιτηρούν και να δίνουν εικόνα σε πραγματικό χρόνο χωρίς να απαιτείται η κινητοποίηση Μονάδας Επιφανείας ή Εναέριου Μέσου όπως ελικόπτερο ή αεροσκάφος
• σε συνεργασία με UAV να «ακτινογραφούν» σε 24ωρη βάση κάθε περιοχή ενδιαφέροντος.

Οι τεχνικές προδιαγραφές των USV περιλαμβάνουν τη χρήση προηγμένων κραμάτων και συνθετικών υλικών, καθώς και τεχνολογίες Τεχνητής Νοημοσύνης (AI) για τη συλλογή και ανάλυση δεδομένων. Τα σκάφη θα είναι εξοπλισμένα με αισθητήρες και συστήματα παρακολούθησης, επιτρέποντας τη δημιουργία Κοινής Επιχειρησιακής Εικόνας (COP) και την αποτελεσματική διαχείριση περιστατικών. Επιπλέον, το μεγαλύτερο USV θα διαθέτει τηλεκατευθυνόμενο πύργο οπλισμού και δυνατότητα εγκατάστασης συστημάτων εκτόξευσης ρουκετών, ενισχύοντας την επιχειρησιακή του ικανότητα.

Η πρωτοβουλία αυτή αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής για την ενίσχυση της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας και την αύξηση της συμμετοχής της στο ΑΕΠ.

Aνάπτυξη UAV μεταφοράς φορτίου

Το ΕΛΚΑΚ ανακοίνωσε επίσης δύο νέες προσκλήσεις ενδιαφέροντος για:

• Ενός Μη Επανδρωμένου Αεροσκάφους (UAV) Μεταφοράς Φορτίου που θα διασφαλίζει την ταχεία και ακριβή παράδοση εφοδίων, ιδιαίτερα σε απομακρυσμένες ή δυσπρόσιτες περιοχές, όπου η χρήση συμβατικών μέσων δεν είναι εφικτή ή αποδοτική. Στη βασική έκδοση, το drone θα πρέπει να μεταφέρει φορτία άνω των 100 κιλών, ενώ στη δεύτερη, μικρότερη έκδοση θα περιορίζεται σε φορτία των 20 κιλών. Η ελάχιστη επιθυμητή εμβέλεια με πλήρες φορτίο είναι τα 350 χιλιόμετρα για τη μεγάλη έκδοση και σημαντικά μικρότερη για τη light έκδοση. Για αποστολές σε πολύ μεγάλες αποστάσεις θα προβλέπεται η δυνατότητα «handover», δηλαδή η μεταβίβαση του ελέγχου μεταξύ πολλαπλών σταθμών χειρισμού.Ο συνολικός προϋπολογισμός ανέρχεται σε 24.000.000 ευρώ.
• Ενός Συστήματος Περιορισμού Μεταβατικών Υπερτάσεων για την προστασία του δικτύου ηλεκτρικής τροφοδότησης και του κρίσιμου εξοπλισμού των πλοίων, ανεξαρτήτως τύπου, ρόλου ή αποστολής, που θα παρακολουθεί σε πραγματικό χρόνο την τάση του δικτύου, θα εντοπίζει τα μεταβατικά φαινόμενα και θα ενεργοποιεί αυτόματα το κατάλληλο επίπεδο προστασίας. Το έργο είναι συνολικού προϋπολογισμού 1.500.000 ευρώ.